راهکارهای پيش روی روشنفکر دينی برای ايجاد مصالحه
در اينجا، می توان پرسيد روشنفکر دينی پس از پذيرش نياز به بازنگری در نظام باور/هنجار اسلامي، چه راهکارهايی برای توجيه چنان تغيير و تحولاتی در نظام باور/هنجار خود می تواند پيش بگيرد؟
2.1- فقه پويا راهکار اولی که بازنگری نظام هنجاری دين را (صرفاً توسط فقيهان و در حيطه ی احکام اجتماعي/سياسي) مجاز می شمرد، انگاره ی فقه پويا است. به اين معنا که احکام فقهی را نه تنها می توان، بلکه بايد مطابق مقتضيات زمانه مورد بازنگری قرار داد. خود ایت الله روح الله خميني، بنيانگزار جمهوری اسلامی در ايران، نه تنها با اين رويکرد موافق بود، بلکه دربه کار بستن آن پيشگام مراجع شيعه شد. البته آشکار است که در نظر او "مقتضيات زمانه" همواره مترادف با "مصالح عاليه ی نظام" بود. با توجه به اينکه در اين راهکار، بازنگری ها اصولاً به صرف دلايل پراگماتيک و با نگاه به درون سنت فقهي، و توسط فقيهان مجاز شمرده می شوند، و نه درجهت حل تعارضات اين سنت به نفع نظام هنجاری مدرن، به ندرت رويکرد فقه پويا مصداق روشنفکری دينی محسوب می شود. و پيروان آن هم عمدتاً در ميان حاکمان فعلی ايران اند.
__________________
البته ما به کسی در این دنیا درس نمی دهیم، اما خودمان هم حاضر نیستیم از شما "چشم آبی ها"، تنها بخاطر این که چشمهای خود ما "سیاه" است، درس بگیریم!
م.پ/پاسخ به تاریخ/۱۳۵۹
|