mantiscccam - آیا امامان خدا را می بینند؟!

بررسی روایات رسیده از جانب اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) حاکی از این مسئله خواهد بود که امامان شیعه از همان ابتدا موضعی جدی در برابر رۆیت خداوند یکتا داشته*اند. این موضع*گیری از جانب این بزرگواران نشان*دهنده رایج بودن این تفکر در زمان حضور آنان می*باشد. مسئله دیدن خداوند در شمار اعتقادات قرار می*گیرد. در زمینه اعتقادات نیز آنچه مسلم است تقلید در آن جائز نبوده و بر هر انسان مسلمانی واجب است این دست از مسائل را بررسی کرده و راه درست را انتخاب نماید.
در این زمینه نیز بهترین راه آن چیزی است که امامان پیش رویمان قرار داده*اند. در نتیجه در زمینه این مبحث نیز ابتدا باید کلمات ناطقان قرآن را مورد بررسی قرار داد تا ادامه راه آسان*تر گردد.
نفی رۆیت در مکتب اهل بیت (علیهم السلام)
اوصیای پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) در نفی و ردّ رۆیت باری تعالی، به دو شیوه نفی کلی رۆیت و پاسخ به استدلال*های غلط مکتب خلفا روشنگری فرموده‏اند که در اینجا از هر کدام یک نمونه نقل می*گردد:
۱ـ امام صادق (علیه السّلام) می*فرماید: «یک حبر (عالم اهل کتاب) به حضور امیر المۆمنین (علیه السّلام) شرفیاب گردید و گفت: ای امیر المۆمنین! آیا پروردگارت را هنگامی که او را عبادت و اطاعت می*کنی، دیده‏ای؟ آن حضرت فرمود: وای بر تو! پروردگاری را که ندیده باشم، اطاعت و عبادت نمی*کنم. حبر گفت: چگونه او را دیده‏ای؟ حضرت فرمود: وای بر تو! چشم‏ها با مردمک چشم او را نمی‏بینند، لیکن قلب‏ها او را به حقایق ایمان دیده‏اند.»
آیت‏های خدای عزّ و جلّ [که پیامبر دیده است‏] غیر از خود خداوند می*باشد و نیز خداوند فرموده است: «علم ایشان به او احاطه پیدا نمی‏کند»؛ در صورتی که چنانچه چشم‏ها او را ببیند، علم ایشان به او احاطه پیدا کرده و شناخت [ذات خدا] تحقّق یافته است.» ابو قرّه گفت: پس روایت‏ها را تکذیب می‏کنید؟! آن حضرت فرمود: چنانچه روایات، مخالف با قرآن باشد، آن*ها را تکذیب می*کنم»
۲ـ «صفوان بن یحیی» نقل کرده است:« «ابو قرّه» (از راویان مکتب خلفا) پس از کسب اجازه، نزد حضرت رضا (علیه السّلام) آمد و از ایشان در مورد مسائل حلال و حرام و احکام سۆال نمود، تا آنکه بحث به توحید رسید: ابو قرّه گفت: ما در روایت داریم که خداوند سخن گفتن خود و دیدار خود را میان دو نفر تقسیم نموده: به موسی مکالمه با خود را عنایت فرموده و به محمّد، دیدار خود را. حضرت فرمود: پس چه کسی از جانب خداوند عزّ و جلّ به جنّ و انس [این حقایق را] تبلیغ فرموده است: «لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ؛ دیدگان او را درک نمی*کنند، و او دیدگان را درک می‏کند.» و «لا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً؛ مخلوق از درک او عاجز مى‏باشد.» و «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ؛ هیچ چیز مانند او نیست».
آیا محمّد (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نبوده [که این آیه‏ها را به خلق، تبلیغ فرموده‏] است؟! ابو قرّه گفت: آری. حضرت فرمود: پس چگونه می*شود شخصی بیاید و به همه خلق بگوید: من از جانب خدا فرستاده شده‏ام و شما را به دستور خود او، به سوی او دعوت می*کنم و بگوید: «دیدگان او را نمی*‏بینند، و او دیدگان را درک می‏کند» و «علم خلق، به او احاطه پیدا نمی‏کند» و «چیزی مانند او نیست»؛ آنگاه همو بگوید: «من به چشم خود، خدا را دیده‏ام، و به او احاطه علمی یافته‏ام، و صورت او مانند صورت انسان است‏»؟! آیا شرم و حیا نمی*کنید؟! زنادقه نتوانستند چنین افترا و تهمتی به پیامبر بزنند که بگویند: پیامبر از طرفی از جانب خدا سخنی را تبلیغ کرده، و از طرف دیگر خود او، خلاف آن را گفته است!» ابو قرّه گفت: پس چگونه است که خداوند می*‏فرماید: «وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری‏؛ بار دیگر هم پیامبر او را دید».
امامان شیعه (علیهم السلام) به هیچ وجه رۆیت خداوند یکتا با چشم سر را چه در دنیا و چه در قیامت نمی*پذیرند
امام رضا (علیه السّلام) فرمود: پس از این آیه، آیه دیگری وجود دارد که نشان می*دهد آنچه آن حضرت در این آیه و آیه قبل، که می*فرماید: «ما کَذَبَ الْفُۆادُ ما رَأی؛ (قلب پیامبر در آنچه دید خطا نکرد)، دیده، چه بوده است». پس از این عبارت، امام (علیه السّلام) معنای آیه فوق را چنین بیان می‏فرماید: «ما کذب فۆاد محمّد ما رأت عیناه؛ قلب محمّد، آنچه را دو چشم او دیده بود، دروغ نپنداشت و انکار نکرد». آنگاه حضرتش آیه بعدی را که معلوم می‏کند مقصود از «ما رأی» (آنچه پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) دید)، چه بوده است، چنین مطرح می‏فرماید: «سپس خداوند متعال از آنچه که پیامبر دیده بود، خبر داده و می*فرماید: «لَقَدْ رَأی‏ مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْری؛ پیامبر آیت‏های بزرگ خدا را دید» و آیت‏های خدای عزّ و جلّ [که پیامبر دیده است‏] غیر از خود خداوند می*باشد و نیز خداوند فرموده است: «علم ایشان به او احاطه پیدا نمی‏کند»؛ در صورتی که چنانچه چشم‏ها او را ببیند، علم ایشان به او احاطه پیدا کرده و شناخت [ذات خدا] تحقّق یافته است.» ابو قرّه گفت: پس روایت‏ها را تکذیب می‏کنید؟! آن حضرت فرمود: چنانچه روایات، مخالف با قرآن باشد، آن*ها را تکذیب می*کنم».
چکیده
همان*گونه که از مشاهده این دو روایت و روایاتی نظیر آن*ها به دست می*آید امامان شیعه (علیهم السلام) به هیچ وجه رۆیت خداوند یکتا با چشم سر را چه در دنیا و چه در قیامت نمی*پذیرند. استدلالات فراوانی از سوی این بزرگواران در منابع روایی شیعه قابل مشاهده می*باشد که نتیجه تمامی آن*ها نفی این دیدگاه خواهد بود.