اِسفَنج*های دریایی
اِسفَنج*های دریایی از جانوران آبزی هستند.
سه ویژگی مهم اسفنج*ها اینست که وسیله حرکتی ندارند، همیشه به یک جا چسبیده*اند و شکل معینی ندارند.
مقدمه
اسفنج*ها، موجوداتی بی*مهره هستند که در دریا زندگی می*کنند. تا قرن گذشته بعضی از مردم اسفنج*ها را به اشتباه جزو گیاهان می*دانستند، امّا در اصل اسفنج غذا سازی نمی*کند و بنابراین اسفنج*ها در دستهٔ جانوران محسوب می*شوند. این جانوران از هر لحاظ ساده هستند. اسفنج*ها به طور کلّی توانایی حرکت ندارند امّا در نمونه*های نادر توانایی خزیدن دیده می*شود. این جانوران نه اندامی برای بینایی دارند و نه اندامی برای شنوایی امّا باز هم در نمونه*های نادر توانایی عکس العمل در برابر نور و روشنایی را دارند.
نوع تغذیه
اسفنج*ها، دستگاهی برای گوارش غذا وبه طور کلّی دستگاهی در بدن ندارند. بر روی پوست سخت بدن اسفنج سوراخ*هایی وجود دارد که به طریق آن*ها آب به داخل اسفنج وارد می*شود. این سوراخ*ها را سلّول*هایی به نام اسپیکول ساخته*است. درون سوراخ*ها را سلّول*هایی به نام یقه*دار فرش کرده*اند. این سلّول*ها باعث جریان آب در سوراخ*ها می*شوند. آبی که به وسیله این سوراخ*ها و جریان*ها وارد بدن اسفنج می*شود، حاوی مواد ریز غذایی و اکسیژن محلول درآب دریا است. وقتی سلّول*های یقه*دار غذا را جذب خود کردند، آن را به سلّول*های آمیب شکل که سرگردان هستند تحویل می*دهند. این سلّول*های آمیبی شکل همانطور که گفتیم سرگردان هستند. وقتی مواد غذایی ریز را دریافت کردند به نقاطی از بدن اسفنج که نیاز به غذا دارند می*رساند. مواد زائد این آب که استفاده غذایی ندارند، از سوراخ بزرگ بالای اسفنج خارج می*شوند. این سوراخ بزرگ اسکولوم نام دارد.
شکل خارجی بدن
اسکلت خارجی این جانوران به طور معمول از جنس آهک است. امّا رنگ*های اسفنج*ها رنگ*های گوناگونی دارند و در یک یا دو رنگ منحصر نمی*شوند. البتّه این رنگ*ها بستگی به زیستگاهشان هم دارد. مثلاً اسفنج دریاهای مناطق گرمسیر رنگ*های بسیار درخشانی دارند.
نکاتی جالب دربارهٔ اسفنج*ها
اکثر مردم اسفنج و مرجان را با هم اشتباه می*گیرند. تفاوت عمده اسفنج با مرجان نرم بودن اسفنج و سفت و سخت بودن مرجان است.
از اسفنج برای مصارف بهداشتی مثل لیف حمّام هم استفاده می*شود. برای لیف حمّام اوّل صیّادان اسفنج را گرفته، سپس آن را آن قدر لِه می*کنند تا همه سلّول*هایش بمیرند تا فقط اسکلت خارجی آن بماند.
اگر شما یک سلّول زندهٔ اسفنج را در آب بیندازید، هفته آینده*اش شما به اندازهٔ یک نخود اسفنج خواهید داشت! این امر قدرت رشد و ترمیم*پذیری اسفنج را نشان می*دهد.
طبقه*بندی اسفنج*ها
اسفنج*ها، از روی ظاهرشان به سه دستهٔ شیشه*ای، آهکی و شاخی تقسیم می*شوند. اکثراً دستهٔ شاخی که به صورت شاخه شاخه*است با مرجان*های شاخه*ای اشتباه گرفته می*شوند.
رده*ها
اسفنج*های آهکی (Calcarea)
اسفنج*های شاخی، چنداسفنجی*ها (Demospongiae)
اسفنج*های شیشه*ای (Hexactinellid)