دليل دوم: اعجاز، تنها فعل خدا
بسياري از متكلمان قديم و بعضي از متكلمان جديد براي اثبات دلالت معجزه بر نبوت به اين دليل متوسل شدهاند:
نفس معجزه چنان خارقالعاده شگفتانگيز و محيرالقول است كه عقل خود به خود با مشاهدة آن، فاعل آن را منحصر به باريتعالي ميكند و براي آن فاعل انساني قائل نيست. پس از نفس مشاهده اعجاز علم به ارتباط آورنده آن با مقام الوهي حاصل ميشود[5]
اين دليل نيز چيزي را اثبات نميكند. در اينكه معجزه (بنا به فرض وقوع) فعلي بسيار شگفتانگيز است، شكي نيست. اما آدميان با ديدن معجزه، فاعليت آن را لزوماً به خدا نسبت نميدهند. آنچه عقل پس از مشاهده معجزه بدان حكم ميكند اين است كه عمل مذكور با علم و قدرتي كه خداوند به مدعي نبوت داده انجام شده است (نه اينكه فاعل آن لزوماً خداست) اما همانطور كه در نقد دليل قبل متذكرشدم، دادن قدرت انجام معجزه به مدعي نبوت لزوماً به معناي تأييد و تصديق مدعاي او نيست. علاوه براين حتي اگر پذيرفته باشيم كه فاعل معجزه نميتواند انسان (مدعي نبوت) باشد، باز هم نميتوانيم فاعل آن را منحصر به باريتعالي كنيم، چرا كه ممكن است نيروهاي ماوراءطبيعي (ملائك و يا شياطين) فاعل اصلي معجزه باشند. به عبارت ديگر، غيرانساني بودن مساوي خدايي بودن نيست.
دليل فوق تقرير ديگري نيز دارد كه بدين گونه است:
با مشاهده يك عمل خارقالعاده از سوي مدعي نبوت .... اين نكته بدست ميآيد كه لابد فاعل معجزه داراي يك خصوصيت و ويژگي خاص و فراطبيعي است .... آن خاصيت، داشتن نفس نبوي و قدسي است...[6]
اين تقرير نيز راه به جايي نميبرد. فرض كنيم كه انجام معجزه توسط مدعي نبوت دلالت بر وجود يك ويژگي خاص و فراطبيعي در او ميكند، اما به چه دليل بايد بگوييم كه اين ويژگي عبارت است از «داشتن نفس نبوي و قدسي»؟ ارتباط با ماوراءالطبيعه لزوماً به معناي داشتن نفس قدسي و ارتباط با خدا نيست، اين ويژگي ميتواند به معناي داشتن نفس شيطاني و ارتباط با شياطين باشد. بنابراين انجام معجزه لزوماً دلالت بر نبوت نميكند.
__________________
البته ما به کسی در این دنیا درس نمی دهیم، اما خودمان هم حاضر نیستیم از شما "چشم آبی ها"، تنها بخاطر این که چشمهای خود ما "سیاه" است، درس بگیریم!
م.پ/پاسخ به تاریخ/۱۳۵۹
|